بهعنوان فردی که علاقهمند به ساعت هستید، مهم است که ساعت خود را در مقایسه با دیگران بهخوبی بشناسید. بهنوعی، یادگیری اصطلاح اساسی و پایهایی ساعت، بهترین راه برای استفاده کامل از عملکرد ساعت شماست. بهطور کلی، چندین اصطلاح رایج ساعت توسط سازندگان ساعت استفاده میشود، که بستگی به نوع ساعتها دارد.
با این حال، ما قصد داریم در این مقاله شما را با تعدادی از اصطلاح مرسوم و پایه ایی ساعت مچی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند، آشنا کنیم .
اصطلاح پایه ایی ساعت مچی
اصطلاح عمومی و کلیدی که هر دارنده ساعت مچی باید بداند:
- دسته کوک (crown): پیچی برای تنظیمات ساعت.
- پایه قاب (lugs): دراشکال و اندازههای مختلف طراحی میشود و محل قرارگیری بند میباشد.
- قاب(case): که با جنس پلاستیک، فلز، تیتانیوم، سرامیک و چوب و با اشکال مختلف دایره، مستطیل، مربع و… طراحی میشود.
- صفحه (watch face): ساعتها با صفحههای رنگی و با نقشهای متفاوت تولید میشوند.
- شیشه (Crystal،glass): شیشه ساعتها از کریستال معدنی یا ضدخراش و یا طلق که در روی صفحه و یا پشت ساعت برای دیده شدن داخل آن استفاده میشود.
- عقربه (Hands): عقربهها وظیفه نمایش دقت زمان را بر عهده دارند، که عقربه کوچک بهعنوان ساعت شمار و عقربه بلند وظیفه دقیقه شمار را بر عهده دارد و در اشکال و اندازه ها و رنگهای متفاوت طراحی میشوند.
- ثانیه شمار(seconds count): وظیفه شمارش ثانیه که با هر پالس نشانگر سلامتی موتور و باطری را نشان میدهد.
- بند ساعت (strap،Bracelet،watchband): بند ساعت، نگه دارندهی ساعت بر روی دست که از اجناس چرم، استیل، طلا، سرامیک و … در طرحها و رنگهای متنوع تولید میشود.
- چرخ دنده جنبشی (Kinetick Gears): کنترل و تنظیم زمان و وظیفه انتقال نیرو به عقربهها را دارد.
- موتور ساعت (Watch Movements): تنها حرکت عقربهها را شامل نمیشود بلکه اساس و بنیاد، ساز و کار حرکتی و موتور اصلی ساعت را در برمیگیرد که به «قلب ساعت» مشهور است.
اصطلاحات مرسوم ساعت مچی
۱. موتورکوارتز (Quartz)
موتور کوارتز با باتری کار میکند، حرکات موتور کوارتز بسیار دقیق است و به غیر از تعویض باتری، به تعمیر و نگهداری کمتری نیاز دارند. از آنجا که از باتری تغذیه میکنند، قطعات متحرک کمی دارند، ارزان تر و دقیقتر از موتور اتوماتیک هستند. متناسب با استانداردهای دقیق کیفیت آنها طراحی شده است.
۲. موتوراتوماتیک (Automatic)
این ساعتها انرژی خود برای کار کردن را از طریق حرکت مچ دست تامین می کند. حرکات دست موجب حرکت روتور یا وزنه تعادل در ساعت میشود سپس به فنر اصلی ساعت نیرو وارد شده و چرخ دندهی ساعت به چرخش در میآید.
بیشتر بخوانید: موتور ساعت اتوماتیک چیست؟
۳. موتورمکانیک (Mechanical)
این نوع موتور بسیار هوشمندانه و کارآمد است. برخلاف موتور کوارتز، موتور ساعت مکانیکی انرژی خود را از باطری نمیگیرد. نیرویی که باعث چرخش عقربه ها میشود، از انرژی ذخیره شده در شاه فنر که به وسیله دسته کوک ذخیره میشود استفاده میکند.
۴. دسته کوک، تاج (crown)
تاج قطعهایی است که کوک و تنظیمات ساعت توسط آن صورت میگیرد. با تاج میتوانید زمان سنج و تاریخ خود را تنظیم کرد، در ساعتهای مکانیکی کوکی، ساعت را میتوان کوک کرد و در ساعتهای کوارتز میتوان ساعت را برای افزایش طول عمر باتری متوقف نمود. برندهای ساعت مچی مدرن امروزی مانند رولکس لوگوی خود را بر روی تاج حک میکنند.
۵. بزل (Bezel)
حلقهای است که روی قاب ساعت قرار میگیرد و شیشه یا کریستال را در جای خود نگه میدارد. بزلهای متحرک، کاربردهای دیگری چون نشان دادن زمان سپری شده را دارند و معمولاً بخشهای زمانی روی آنها مدرج و مشخص شده است.
۶. شیشه کریستال یا یاقوت کبود (Crystal)
مادهای مصنوعی و ضدخش و محافظ شیشه ای که از صفحه ساعت اعداد و عقربه ها محافظت میکند. کریستال یاقوت کبود، مادهای سخت و مرغوب است که دو برابر سختتر از شیشه استاندارد و تقریباً سختی آن بهاندازه الماس است.
۷. قاب پشتی (Case back)
قاب پشت ساعت، که “کیس بک” نامیده میشود، میتواند موتور، قسمت های داخلی ساعت و چرخ دندهها را در مقایسه با قاب جلو (case) “پنهان” کند و برای دسترسی به قسمت های داخلی قابل برداشتن است.
۸. کالیبر یا موتور (Caliber)
کالیبر یا موتور ساعت مچی در واقع قلب ساعت است که آن را به حرکت در میآورد. موتور یا کالیبر، آن چیزی است که باعث تیک تیک ساعت میشود. سه نوع کالیبر برای ساعت مچی وجود دارد. کوارتز، مکانیکی و اتوماتیک. کالیبر مترادف نیروی محرکه و یا موتور ساعت است و اکثراً زمانی این واژه بهکار میرود که سازنده ساعت برای موتور آن یک مدل خاص را نامگذاری کند.
۹. قلاب یا سگک (Buckle)
سگک یا قلاب بند ساعت که بر روی خود تا شده و سپس بسته میشود. سگک بند ساعت یکی از پر مصرف ترین یراق آلات در زمینه تولید بند ساعت است، سگکها به دلیل سادگی عمر بیشتری دارند و اکثرا تک زبانه هستند.
۱۰. صفحه ساعت (Dial)
در واقع شمارههایی هستند که روی صفحه ساعت قرار میگیرند. این صفحه زمان، سایر مشخصات عددی، نشانه ها مانند: ردیابی ثانیه ها، دقیقه ها، ماه، منطقه زمانی دوم، در ساعتهای مکانیکی کرنوگراف، تقویم و ساعت GMT و را نشان میدهد. صفحه ساعت مچی یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین بخش های ساعت است و انواع مختلفی دارد که هرکدام مناسب برای موقعیتهای مختلف هستند.
بیشتر بخوانید: انواع صفحه ساعت مچی
۱۱. پل (Bridge)
میله ای که به صفحه اصلی ساعت وصل شده و یک قابی را تشکیل میدهد که اجزاء درونی ساعت را در خود جای میدهد.
۱۲. قاب پشتی نمایشگر (Exhibition Case Back)
نمایش قاب پشتی یا قاب پشتی باز هم گفته میشود، یک قاب شفاف در پشت ساعت که اجزای داخلی از جمله موتور و چرخ دنده ها درون قاب قرار گرفته است و اجزاء درونی ساعت قابل مشاهده است.
۱۳. کرنوگراف (Chronograph)
یک ساعت چندکاره است که قابلیت اندازهگیری مدت زمان سپری شده و سنجش فواصل زمانی را دارد. ساعتهای کورنوگرافها سه پنل ریز برای اندازهگیریِ ساعت، دقیقه و ثانیه بر روی صفحهی اصلی دارند. این ساعتها به طور همزمان با دو محرک اتوماتیک و کوارتز ساخته میشوند. کورنوگرافها در واقع همان کرنومتر (وقتنگهدار) است که عقربه ثانیهشمار مستقلی دارد و با دو دکمه که در دو طرف کوک ساعت قرار دارند، حرکت کرده و متوقف میشود.
۱۴. کرنومتر (CHRONOMETER/ Stopwatch)
نوعی زمانسنج است که برای اندازهگیری بازهای از زمان طراحی شده است. کرنومتر زمان را از هنگامیکه فعال شده تا هنگامیکه متوقف میشود محاسبه میکند.
۱۵. چرخ دنگ یا چرخ تعادل ساعت (clock balance wheel)
چرخ دنگ، قلب تپنده ساعت مچی مکانیکی است. مکانیسمی است که حرکت فنر اصلی (نوار فلزی مارپیچ درون ساعت) را کنترل میکند و امکان حفظ زمان را به ساعت میدهد. در واقع به بیان ساده تر وسیلهایی است که انرژی را به اجزای نگه دارنده زمان (عمل ضربه زدن) انتقال داده و اجازه میده تا تعداد حرکات نوسانی آن شمارش گردند.
۱۶. چرخ دندهها (Gear Train)
چرخ دنده که مجموعه ایی از دندههایی است که روی یک قاب ایجاد میشود تا دندانهای چرخ دنده با هم درگیر شوند و نیرو را از شاه فنر به چرخ دنگ منتقل کنند.
۱۷. درزگیر ( Gasket)
واشر ساعت از حلقه های لاستیکی خاص یا نئوپرن (neoprene) ساخته شده است، که فضای خالی و اجزای داخلی ساعت که احتمال نفوذ ذرات، گرد و غبار و… به درون ساعت وجود دارد، پوشش میدهد. وظیفه واشر محافظت از ساعت شما در برابر آب، عطر، روغن، خاک و …است.
۱۸. ضربان (Frequency)
به سرعت تیک تیک کردن ساعت گفته میشود. این سرعت بهوسیله محاسبه تعداد لرزش در هر ساعت یا hertz قابل اندازه گیری است. این ضربان ساعت توسط نوسانات رقاصک کنترل میشود.
متداول ترین فرکانس برای حرکتهای ساعت مچی مکانیکی مدرن ۴ هرتز یا ۲۸۸۰۰ ولت است. تیک تیک ساعت در ۴ هرتز باعث ۴ نوسان در ثانیه یا ۸ نیمه نوسان (یا لرزش) در ثانیه میشود. در هر دقیقه ۶۰ ثانیه وجود دارد، بنابراین این ساعت با ۴۸۰ نیمه نوسان (یا لرزش) در دقیقه تیک میخورد.
۱۹. روتور (Rotor)
قطعهای است که در مکانیسمهای اتوماتیک دیده میشود و با نوسان آزادانه به هر دو سمت، فنر اصلی را بهکار میاندازد. بدون این قطعه، ساعت شما نمیتواند نیرو لازم را برای کار کردن بهدست آورد.
۲۰. کوک کننده (Winder)
یکی دیگر از اصطلاح ساعت مچی، پیچ کوک کننده است. دستگاهی که به آرامی ساعت اتوماتیک را میچرخاند تا فنر اصلی کاملا کوک شود.
۲۱. رقاصک ساعت (Balance Wheel)
چرخ تعادل یا تعادل دستگاه زمان سنجی است که با سرعت ثابت به نوسان در آمده و باعث حرکت چرخ دنده ساعت میشود. در ساعتهای مکانیکی و ساعتهای کوچک استفاده میشود. این چرخ وزنه دار که به عقب و جلو میچرخد، و توسط یک فنر به سمت مرکز خود بازمی گردد، که به فنر تعادل یا شاخه مو معروف است.
بیشتر بخوانید: گارانتی ساعت مچی و شرایط استفاده از آن
۲۲. محرک دستی (Hand-wound)
ساعت مکانیکی توسط یک منبع اصلی هدایت میشود که باید در این ساعتها برای بهکار انداختن شاه فنر بصورت دوره ای، دسته کوک را به شکل دستی چرخاند. نیروی آن از طریق یک سری چرخ دنده منتقل میشود تا چرخ تعادل را تأمین کند، یک چرخ وزنه ای که با سرعت ثابت به عقب و جلو میرود.
۲۳. ساعت جهانی گرینویچ (GMT)
ساعت جهانی گرینویچ (Greenwich Mean Time) که یکی دیگر از اصطلاح های ساعت مچی است، ساعتی که از آن بهعنوان ساعت GMT یاد میشود و قابلیت تنظیم کردن دو یا سه منطقه زمانی را دارد.
۲۴. دو زمانه (Dual time)
این ساعتها همزمان میتوانند دو زمان مختلف ( آنالوگ – دیجیتال) را به شما نشان دهند . ویژگی دو زمانه بودن بیشتر برای ساعتهای انالوگ حائز اهمیت است و در ساعتهای دیجیتالی بیشتر از دو زمان قابل نمایش است.
۲۵. شاخصها (Indices)
علامت گذاری روی صفحه ساعت برای نشان دادن ساعتها به جای اعداد استفاده میشود. در ساعتهای برند و مرغوب، این موارد معمولاً “اعمال میشوند” یا به صفحه متصل میشوند، نه اینکه چاپ شوند.
۲۶. آویز یا پایه قاب (Lugs)
برآمدگیهای فلزی روی بدنه ساعت است که برای محکم نگه داشتن بند ساعت و اتصال آن به بدنهی اصلی استفاده میشود. در اشکال و اندازههای مختلف طراحی شده است.
۲۷. ثانیه شمار (Small Seconds)
وظیفه شمارش ثانیه که با هر پالس نشانگر سلامتی موتور و باتری است را نشان میدهد. ساعتی با کوچکترین عقربه علاوه بر نمایش ساعت و دقیقه، ثانیهها را روی صفحه ساعت نشان میدهد.
۲۸. فنرتعادل (Balance Spring)
فنری از جنس فلز که به رقاصک ساعت متصل بوده و سرعت نوسانات رقاصک را تنظیم میکند. این فنر در ساعتهای مکانیکی به چرخ تعادل متصل میشود. باعث چرخش چرخ تعادل هنگام کارکردن ساعت میشود و سرعت چرخش و نوسانات را کنترل می کند، در نتیجه سرعت حرکت عقربه ها نیز کنترل میشود. اغلب یک اهرم تنظیم کننده نصب میشود که میتواند برای تغییر طول آزاد فنر و در نتیجه تنظیم سرعت ساعت مورد استفاده قرار گیرد.
۲۹. جعبه فنرساعت (Spring Box)
در واقع جعبه یا محفظه ایی است که فنر اصلی ساعت در آن قرار گرفته و با هر بار چرخاندن، فنر پیچیده میشود و انرژی ذخیره شده را در خود نگه میدارد.
۳۰. شاه فنر (Mainspring)
فنری به شکل لوله ای میباشد که با کوک کردن ساعت جمع شده و انرژی ساعت را در ذخیره میکند سپس فشار ناشی از باز شدن این فنر ساعت را به کار میاندازد.
۳۱. گیلوش (Guilloche)
- طرحهای معماری، حکاکی و تزئینی که بر روی صفحه ساعتها حک میشود.
- الگویی یا طرحهایی حکاکی شده روی فلزات که با در هم آمیختن خطوط منحنی بر روی صفحه نمایشگر ساعت قرار دارند.
۳۲. قطع کننده ثانیه (Hacking Seconds)
از دیگر اصطلاح مرسوم و رایج ساعت مچی، متوقف کننده، « stop seconds » است، عملکردی که هر زمان تاج ساعت به منظور تنظیم زمان بیرون کشیده شود، عقربه ثانیه شمار متوقف میشود.
۳۳. فشاردهنده (Pusher)
فشار دهنده (که قطعه یا دکمه فشار نیز نامیده میشود) برای فعال کردن عملکرد داخلی ساعت، بهطور معمول کرنوگراف استفاده میشود. در ساعت های کرونوگراف، “فشار دهنده” رایج ترین مکانیسم کنترل است. فشار دهنده ها عملکرد زمان بندی کرنوگراف را شروع، متوقف و تنظیم میکنند.
۳۴. تکرارکننده (Repeater)
قابلیتی در ساعت مکانیکی یا ساعتهایی است که با فشار دادن دکمه روی ساعت برای نشان دادن زمان و اغلب دقیقهها زنگ میزنند. انواع مختلفی تکرارکننده وجود دارد، تکرار کننده ساده که فقط ساعت را اعلام میکند تا تکرار کننده دقیقه ای که زمان را به دقیقه اعلام میکند. تکرارکنندهها مناسب برای اعلام زمان به افراد کم بینا هستند و حتی به شما کمک میکنند تا در تاریکی زمان را بدانید.
تکرارکننده ها از دیگر اصطلاح مرسوم ساعت مچی است.
۳۵. بزل قابل چرخش (ROTATING BEZEL)
۳۶. ضد حساسیت (Anti allergy)
بند ساعت معمولا از جنس فلز (مثل: چرم، چوب، طلا، روی، استیل، نقره، تیتانیوم، آلومینیوم و …) تهیه میشود. افرادی هستند که به برخی از فلزات مثل: آلومینیوم، تیتانیوم و … حساسیت دارند این دسته افراد نمیتوانند ساعتهایی با بند آلومینیوم و …استفاده کنند. قاب ساعت هم که دور صفحه را گرفته و به بند متصل میشود، معمولا فلزی است. در مواردی افرادی که حساسیت دارند اگر بندهای ساعت از جنس چرمی نیز باشد نسبت به استیل درب پشتی صفحه ساعت نیز حساسیت دارند. بنابراین قبل از خرید ساعت با بند فلزی از ضد حساسیت بودن آن کاملا مطمئن شوید.
۳۷. توربیلون (Tourbillon)
توربیلون نوعی چرخ دنگ است که در برخی از ساعتهای مکانیکی پیشرفته دیده میشود و برای ساعتهای جیبی طراحی شده بود. ساعتهای توربیلوندار معمولاً در مقایسه با ساعتهایی که فاقد توربیلون هستند گرانترند. این چرخ دنگ برای مقابله با آثار مخرب جاذبه بر روی موتور ساعت عمل میکند.
۳۸. زمان سنج جهانی(World timer)
نوعی ساعت با صفحه نمایشگر اعداد که میتوان آن را برای نمایش ۲۴ منطقه زمانی مختلف در دنیا ارائه میشوند، تنظیم کرد. قابلیتی که این ساعت دارد از طریق تنظیمات، از میان نام کشورهایی که روی صفحهی ساعت نوشته شده، کشور مورد نظرتان را پیدا کنید و بهصورت خودکار زمان و تاریخ ساعتتان بر روی صفحه نمایش ساعت دیده میشود.
۳۹. تقویم دائمی(Calendar)
ساعتی که دارای تقویم دائمی است بدون نیاز به تنظیم میتواند روز، ماه، تاریخ و در برخی موارد فاز ماه را هم نشان دهد، حتی در سال کبیسه.
۴۰. تاچیمتر(Tachymeter)
تاچیمتر معیاری است که در برخی کرونوگرافها وجود دارد و معمولاً روی لبه ساعت چاپ یا روی بازل حک میشود. این معیار برای محاسبه سرعت بر حسب زمان طی شده در یک مسافت مشخص یا محاسبه مسافت طی شده بر حسب سرعت در یک زمان مشخص کاربرد دارد. محاسبه این پارامترهای (سرعت یا مسافت) با استفاده از این وسیله ارتباطی به واحد اندازهگیری (مانند کیلومتر، مایل …) ندارد و میتوان از هر واحدی استفاده کرد مشروط بر اینکه در تمام محاسبات فوق یک واحد در نظر گرفته شود. یکی از کاربردهای دیگر این وسیله در صنعت برای محاسبه تعداد قطعات تولیدی در یک ساعت میباشد.
۴۱. ساعت ضد آب(Water Resistance)
اصطلاح مرسوم دیگر ساعت مچی، ساعتهای ضد آب (Waterproof) است، هرچند که دیگر استفاده از این واژه چندان مرسوم نیست و محصولات صنعتی بر اساس استاندارد IP درجهی مقاومت در برابر آب و یا جلوگیری از نفوذ آن را درجهبندی میکنند. اگر ساعت شما ضد آب است و نمیدانید در برابر چه مقدار فشار مقاومت میکند، به صورت پیش فرض آن را مقاوم در برابر ۱۰ اتمسفر حساب کنید. ساعتی که ضد آب است میتواند به اندازه درجهبندی آن در برابر آب مقاومت کند.
رایجترین درجهبندیها عبارتاند از:
- در ATM 3) 30m متر)، ساعت در برابر افتادن در آب مقاوم است اما نباید در آب غوطهور شود.
- در ATM 5) 50m متر)، ساعت ضد آب است اما اگر میخواهید مدتی طولانی در آب بمانید بهتر است آن را از دست خود بیرون آورید.
- در ATM 10) 100m متر)، ساعت میتواند مدتی در آب دوام بیاورد. این ساعت برای انجام فعالیتهایی مثل غواصی سطحی مناسب است اما غواصی عمیق با آن توصیه نمیشود.
۴۲. صفحه نمایش کریستال مایع(LCD)
ساعتهایی با صفحه LCD، ساعتهای دیجیتالی هستند که برای نشان دادن زمان از «نمایشگر کریستال مایع» استفاده میکنند. نمایش زمان در این نوع ساعتها بهصورت اعداد سیاه روی زمینه خاکستری یا اعداد خاکستری روی زمینه سیاه است. نمایشگرهای LCD دارای دو ورقه پولاریزه هستند که محلول کریستال مایع در بین آنها قرار دارد. به دلیل اینکه نمایشگر کریستال مایع بهجای تولید و بازتاب نور خودش با تغییر نوری که از سطح آن بازتاب پیدا میکند کار میکند، در مصرف بهینه انرژی، بسیار مؤثر است. ساعت هایی با صفحه LCD میتواند با یک باتری کوچک به مدت یک سال یا بیشتر کار کند.
۴۳. شب نما(Built-in-illumination)
روشـنایی که در شب بـه دارنـده سـاعت این امکان را میدهد تا بتواند ساعت را بخواند. اغلب از مواد شب رنگ استفاده میگردد. شب نما ها دو نوع هستند: در برخی از ساعتها از سنگ کانی برای شب نمای ساعت استفاده میشد چون همیشه از خود نور ساطع میکردند اما بهدلیل گران بودن آن بیشتر در ساعتهای لاکچری استفاده میشود .
نوع دیگر آن استفاده از نوعی ماده شیمیایی است، که هر مقدار ساعت ذخیره نور داشته باشد به همان مقدار ساعت میتواند نور بازتاب دهد.
۴۴. زنگ هشدار(Alarm)
زنگ اخبار هشدار در ساعت از دیگر اصطلاح ساعت مچی میباشد. ساعتهای دیجیتال دارای عملکرد هشدار و کرنومتر هستند درحالیکه ساعتهای آنالوگ معمولاً این ویژگی را ندارند. این ویژگی مانند زنگ هشدار گوشی است، زمانی که مقدور به استفاده از گوشی خود نیستید، میتوانید از ساعتتان برای یاداوری زمان تعیین شده استفاده کنید.
۴۵. نمایش حالت ماه(MOONPHASE)
اصطلاح دیگر ساعت مچی فاز ماه است. موقعیت فعلی ماه را همانطور که در آسمان میبینید، نشان میدهد. “فاز ماه” به ناحیه نورانی ماه گفته میشود که هنگام حرکت به دور زمین قابل مشاهده است. حرکت زمین و موقعیت ماه نسبت به ما بدان معنی است که ما دائماً منظره متفاوتی را مشاهده میکنیم.
منابع:
https://www.wixonjewelers.com/education-type/watch-movements/
6 دیدگاه در “۴۵ اصطلاح مرسوم ساعت مچی که هر عاشق ساعتی باید بداند!”